کد مطلب:16418 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » احكام

جهاد درفقه شيعه بر چند قسم است؟

جهاد درچند مورد است. يك مورد، جهاد ابتدايي است، يعني جهاد برمبناي اينكه اگر ديگران [غيرمسلمان باشندو] مخصوصاً اگر مشرك باشند،اسلام اجازه مي دهد كه مسلمين ولو اينكه سابقة عداوت ودشمني هم با آنها نداشته باشند به آنها حمله كنند براي ازبين بردن شرك. شرط اين نوع جهاد اين است كه افراد مجاهد بايد بالغ وعاقل وآزاد باشند وانحصاراً برمردها واجب است نه برزنها. ودراين نوع جهاد است كه اذن امام يا منصوب خاص امام شرط است. از نظر فه شيعه اين نوع جهاد جز درزمان حضور امام يا كسي كه شخصاً از ناحية امام منصوب شده باشد جايز نيست.
مورد دوم جهاد، آن جايي است كه حوزة اسلام مورد حملة دشمن قرار گرفته؛ يعني جنبة دفاع دارد، به اين معنا ك دشمن يا قصد دارد بر بلاد اسلامي استيلا پيدا كند وهمه ياقسمتي از سرزمينهاي اسلامي را اشغال كند،ياقصد استيلاي بر زمينها را ندارد،قصد استيلاي برافراد را دارد ومي خواهد بيايد يك عده افراد را اسير كند وببرد، يا حمله كرده ومي خواهد اموال مسلمين را به شكلي بربايد. ويا مي خواهد به حريم وحرم مسلمين، به نواميس مسلمين، به اولاد وذرّية مسلمين تجاوز كند. در اينجا برعموم مسلمين اعمّ اززن ومرد وآزاد وغير آزاد واجب است كه دراين جهاد شركت كنند و دراين جهاد اذن امام يا منصوب از ناحية امام شرط نيست.
نوع سوم هم نظير جهاد است ولي جهاد عمومي نيست؛ جهاد خصوصي است و احكامش با جهادهاي عمومي فرق ميكند. جهاد عمومي احكام خاصي دارد، از جمله اينكه هر كس كه در اين جهاد كشته شود شهيد است و غسل ندارد. كسي كه در جهاد رسمي كشته مي شود او را با همان لباسش و بدون غسل با همان خونها دفن مي كنند.
قسم سوم را هم اصطلاحاً «جهاد» مي گويند. اما جهادي كه همة احكامش مثل جهاد نيست, اجرش مثل اجر جهاد است، فردش شهيد است؛ وآن اين است كه اگر فردي درقلمرو اسلام نباشد ،درقلمرو كفار باشد وآن محيطي كه اودرقلمرو آن است مورد هجوم يك دستة ديگر ازكفار قرار بگيرد به طوري كه خطر تلف شدن او نيز كه درميان آنهاست وجود داشته باشد يك آدمي كه اساساً جرء آنها نيست دراينجا چه وظيفه اي دارد؟ وظيفه دارد كه جان خودش را به هر شكل هست حفظ كند، واگر بداند كه حفظ جانش موقوف به اين است كه عملاً بايد وارد جنگ شود واگر نشود جانش درخطر است, نه براي همدردي باآن محيطي كه درآنجا هست بلكه براي حفظ جان خودش، بايد بجنگد واگر كشته شد اجرش مانند اجر شهيد است.
دو مورد ديگر هم داريم. يك مورد رااصطلاحاَ مي گويند« قتال اهل بغي». مقصود اين است: اگر درميان مسلمين جنگ داخلي دربگيرد ويك طايفه بخواهد نسبت به طايفة ديگر زور بگويد، اينجا وظيفة ساير مسلمين دردرجة اول اين است كه ميان اينها صلح برقرار كننند.
يكي ديگر ازموارد ـ كه درآن تا اندازه اي ميان فقها اختلاف است ـ مسئلة قيام خونين براي امر به معروف ونهي از منكر است. آن هم يك مرحله ويك مرتبه است.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ صلح امام حسن(ع) صفحه: 624
شهيد مطهري